İskandinav mitolojisi üzerine çalışmalar yapan İsveçli Tarih Profesörü Sven Lagerbring Odin’in Türk olduğunu savunuyor. İsveççeyle Türkçenin benzerliklerine dair bir kitabı da bulunan Lagerbring, İskandinav mitolojisi’nde savaş tanrısı ve bütün tanrıların babası olarak hüküm süren Odin’in aslında Türk olduğunu söylüyor. Peki böyle bir şey olabilir mi?
Snorre Sturlesson’un Edda‘sında, Odin’in Turkland’dan kuzeye yolculuğu anlatılır. Sturlesson sadece Odin’in Turkland’dan geldiğini yazmıyor, aynı zamanda onun İskandinavya’ya Türk geleneklerine uygun adetler getirdiğini, Türk dilinin İskandinav diline ve hatta İngiliz diline etki yaptığını da yazıyor. Üstelik odin’in oğlu Yngve’nin İsveç kralı olduğunu da söylüyor. Örneğin Ynglinge Destanı’nda şu sözler geçer: “Sveigder ülkeyi babasından devraldı. Tanrılar yurdunu ve ilk Odin’i ziyaret etme sözü verdi. Kendisiyle birlikte on iki yoldaş dünyayı dolaştı. Türk ülkesine (Turkland) ve büyük İsveç’e (svitjod det stora) geldi. Orada pek çok akrabasını buldu. Bu yolculuk beş yıl sürdü. Sonra İsveç’e (Svitjod) geri döndü.”
Hervavar Destanı’ndaysa şu cümlelere rastlarız:
“O sıralar Doğu’dan Asyalılar ve Türkler geldiler ve buraya Kuzey’e yerleştiler. Önderlerinin ismi Odin idi. Sekiz oğlu vardı. Hepsi birer büyük ve güçlü adam oldular.”
Bosa Destanı’ndaysa yine Odin’in Asya topraklarından geldiği dile getirilmektedir:
“Doğu Gotland’ı Ring isimli bir kral yönetti. O, Gote’nin oğlu, İsveç Kralı Odin’in torunuydu. Odin Asya’dan gelmişti ve Kuzey’in en ünlü kraliyet hanedanlıkları onun soyundan gelmeydi:’
Sadece Edda’larda değil
Odin’in Asya kökeninden bahseden yalnızca Edda’lar değil elbette. Birçok yazar ve tarihçi bu konuya değinmeden geçmemişler eserlerinde. Bunlardan biri “a modern theory of language evolution” adlı eserin yazarı Cari j. Becker. Becker, bu eserinde Odin’in Asya kökeninin yanı sıra “od” kelimesinin Türkçe “ateş” anlamına geldiği vurgusunu da yapıyor:
“Odin, aesir tanrılarıyla birlikte kuzey halklarının deneyimine orta Asya’dan, Asgard’dan gelen yeni bir deneyim kazandırıyor. İskandinav geleneklerinde Göktürkler, İskitler ve/veya Sarmatlar Alfheim’daki beyaz elfleri hatırlatırlar. Alfheim’deki beyaz elflerin kralı Freyr’dır. Bu elfler Swartalfheim’ın siyah cüceleri gibi metal işçiliği konusunda yetenek sahibidirler. Bu durum, Doğu Anadolu’da Toros vadilerinde yaşayan Türk kavimlerinde de görülür. (…) Odin doğudan döndüğünde yanında metal işleme bilgisini de getirmişti.
Od, Türkçede ateş anlamına gelir, odun kelimesiyse odun (fırewood) anlamına gelir. Bu durumda Odin the ygg, ‘İyi ve genç odun’a dönüşür. Norse mythology a guide to gods, heroes, rituals and beliefs adlı eserdeyse “Biz aynı zamanda onu (Oden’i) Ynglinga Saga’nın ilk kısmında görüyoruz. Bu bölümde Odin’in halkının lideri olarak onları Turkland’dan İskandinavya’ya getirdiğini anlıyoruz” satırları vurgulanıyor.
Turgay Kürüm ise Odin’in Türk kökeni hakkında şu bilgileri veriyor:
Got Kabilesi’nin lideri
“Tarihi bilgiler ve adı geçen eserdeki diğer bilgilerin ışığında Odin’in, m.s. 3. yüzyılda Karadeniz’in kuzeyine gelen ve Don ve İdil nehirleri arasına hakim olan Got Kabilesi’nin lideri olduğunu, Germanik’in hristiyan olması sonrasında yaşanan süreçte Pagan inancını koruyarak ana yurdu olan İskandinavya’ya (gotaland) Avrupa’ya Hun akınları başlamadan, kabilesiyle geri döndüğü ve İskandinavya’da Viking Krallığı’nı kurduğu anlaşılmaktadır.”
“Alpler ve elfler: Türk ve İskandinav dünyalarında kahramanlık olgusu” adlı makalelerinde Doç. Dr. Osman Karatay ve Emre Aygün, Odin hakkında ilginç bilgiler aktarırlar.
Karatay ve Akgün’e göre Türkistan’dan İskandinavya’ya göç eden Odin daha sonra tanrısallaştırılmış ve kuzeylilerin baş tanrısı haline gelmiştir. Onlara göre Odin’in kavminin adı Az’dır, yani Göktürk yazıtlarında karşımıza Az Budun olarak çıkan, Abakan bozkırında Kırgızlara komşu bir halk.
Yine Karatay ve Aygün’ün Nizamüddin Şami’den aktardıklarına göre Timur bir sefere çıkmadan önce bu bölgedeki Öden Ata’nın kabrini ziyaret etmiş, dua ve dilekte bulunmuştur.
Doç. Dr. Osman Karatay, “Kral Odin’in Turkland’dan İskandinavya’ya göçü” adlı makalesinde de Odin’in Türk kökenlerini açıklamıştır.
Şamanik özellikleri
Bazı kaynaklara göre Odin’in doğaüstü güçlerinin nedeni Şamanik özellikleridir. Bu, Oden Ata’nın bir lider olduğu kadar aynı zamanda bir Şaman (kam) olduğu ihtimalini doğurur. Eğer öyleyse Oden Ata’nın Şamanik özelliklerini gören İskandinav halkı onu tanrı mertebesine yükseltmiştir.
Odin’in Şamanik ruh yolculukları iyi belgelenmiştir. Ynglinga Saga’nın aktardığına göre Odin diğer kişilere uyku halinde veya ölüme yakın bir halde görünürken uzak diyarlara haber gönderebiliyordu. Bir eEddic şiiri olan “Baldur’un Rüyaları”ndaysa odin sekiz ayaklı atı Sleipnir’i sürüyor ve bu atıyla yeraltı dünyasına Avrasyalı şamanlar gibi bir yolculuk yapabiliyordu.
Mircae Eliade’ye göreyse Odin, tüm dünyadaki Şşamanların sahip olduğu gibi Hugin ve Munin adlı iki kuzguna sahipti.
Kaynak: Bahattin Uslu – Türk Mitolojisi