Efemera nedir?

İngilizce olan efemera (ephemera) dilimizde de aynen kullanılmaktadır. Kelime Eski Yunanca kökenlidir ve “bir günden fazla dayanmayan” anlamına gelen “ephemeron” un çoğul şeklidir. Etimolojik olarak Eski Yunanca ephēmerón “bir gün ömrü olan Mayıs böceği” anlamına gelen bir isimdir. Eski Yunanca ʰēméros” “gün” sözcüğünden epi+ önekiyle türetilmiştir. Bundan türetilmiş ephēmerós ise “günlük” anlamını taşır.

İngilizceye “ephemera” olarak giren sözcük bu dilde kısa ömürlü şeyler, kalıcı olmayan yayınları tanımlamak için kullanılmıştır. Bu materyaller, biriktirilmek amacı ile üretilmemiş kısa ömürlü ve başlangıçta fazla değer taşımayan, ancak sonradan bazı koleksiyoncular tarafından koleksiyon malzemesi hâline getirilmiş “ıvır zıvır” ürünlerin genel adıdır. Bu ürünler genellikle basılı materyalleri kapsar. Sözcük 2000 yılında Türkçede kullanılmaya başlamıştır.

Bu ürünlerinin arasında okul diplomaları, karneler, otobüs sinema biletleri, piyango biletleri, spor toto kuponları, gazete nüshaları, tanıtım broşürleri, mektuplar, kartvizitler, lokanta menüleri, tapu senetleri, noter senetleri, banka dekontları, çikolata ve sakızlardan çıkan kartlar, sigara kâğıtları, posterler, pasaportlar, fotoğraflar, kartpostallar, düğün davetiyeleri gibi gündelik hayatın ayrıntılarını belgeleyen materyaller sayılabilir. Efemera koleksiyonu yapan koleksiyonerlere efemerist denir.

Efemera koleksiyonları genelde belirli konusu olan tematik koleksiyonlardır. Ancak genel koleksiyon yapan meraklıları da vardır. Genel koleksiyonlarda alan belirlemek ve belirli konularda yoğunlaşmak zordur. Tematik koleksiyonlar çok çeşitli başlıklar altında oluşabileceği gibi genel olarak iki ana kategoride oluşur. Birincisinde belirli türlerde (tren biletleri, sigara paketleri, posterler) materyalleri içerir, ikincisinde ise belirli konu ve temaları içeren (bir markaya ait tanıtım materyalleri, kurum hatıra objeleri, belirli resmi daire evrakları, kişiye ilişkin olabilir veya örneğin kahve gibi özel tema olabilir) materyallerden oluşur.

Bugün özel koleksiyoncular dışında büyük ulusal kütüphaneler ve müzeler de tarihin belli bir alanına ışık tutabilecek koleksiyonları barındırmaktadırlar.

Türkçe: Dağarca olarak kullanılabilir.

Ephemera örnekleri

Aşağıda, geçici olarak kabul edilebilecek bazı öğelerin kapsamlı olmayan bir listesi bulunmaktadır. Bu küçük bir listedir ve zor ve hızlı bir sınıflandırma kuralı yoktur, ancak bu bir fikir edinmenize yardımcı olacaktır.